De heilige mens weet van een ik zonder zelfzucht.
Yin Xi de Poortwachter
.
- INLEIDING
Het tweede hoofdstuk van het boek van Poortwachter Yin Xi heeft ‘Verbinding’ als thema. Dit is de zesde blog over dit thema.
In de vorige blog werd de hoogste vorm ervan besproken: de ontmoeting tussen de ‘Verfijnde, magnifieke essentie’ van de mens op de Weg, en ‘de Andere Essentie’ uit ‘de Voorafgaande Hemel’. Deze komen bij elkaar in ‘het onveranderlijk Midden’; de vonk van Tao in ons hart. Uiteindelijk wordt dan een onsterfelijk Mens tot leven gewekt. Het paradoxale is dat daarbij weliswaar onze medewerking noodzakelijk is, maar op een heel andere manier dan we gewend zijn. Niet door een heleboel te doen, maar juist door alles los te laten dat deze geboorte in de weg staat. Want wij zijn niet de eigenaar van de vonk van Tao in ons, maar zijn er de dienaar van.
Dit roept vaak verwarring op. Want hoe kunnen wij – als tijdelijke persoon met onze specifieke eigenschappen – de tijdloze vonk in ons zodanig dienen dat deze uitgroeit tot een onsterfelijk Mens? Hierop wordt in deze blog ingegaan aan de hand van teksten van Yin Xi de Poortwachter.
Nadat hij in het tweede hoofdstuk heeft gesproken over de onsterfelijke Mens, vervolgt hij – verrassend – met de volgende tekst:
.
Wanneer de essentie van een mannelijk en vrouwelijk dier
elkaar ontmoeten wordt een ei gevormd.
Wanneer de essentie van man en vrouw samensmelten,
ontwikkelt zich een embryo.
Yin Xi de Poortwachter
2. YIN EN YANG
De tienduizend dingen zijn tweevoudig van aard: het zijn niet fysieke, tijdloze energieconcentraties die zich in een fysieke, tijdelijke vorm uitdrukken. De wereld van de tienduizend dingen – onze kosmos – is een fase in een proces van ontwikkeling dat van Tao uitgaat: Tao wekt het Ene tot leven, het Ene de Twee, de Twee de Drie en de Drie de tienduizend dingen. (Laozi 42).
De tienduizend dingen worden bezield en gevoed door de kracht die van Tao uitgaat. Deze dringt niet zozeer van buitenaf dbinnen, maar de dingen liggen erin ingebed. In het taoïsme wordt de tijdelijke wereld dan ook beschouwd als heilig.
De tijdloze energieconcentraties komen voort uit het Ene. (zie blog 32). De energie van het Ene is Qi: levens adem of damp. Deze drukt zich op twee manieren uit: als Yin-Qi en als Yang-Qi. Dat geldt ook voor de tienduizend dingen.
In mens en dier drukken zij zich uit als een mannelijke of vrouwelijke vorm. Beide hebben een eigen essentie, of natuur. Omdat hun vorm tijdelijk is, is deze essentie dat ook. In de biologie worden ze aangeduid met een code: XX voor vormen met Yin, of vrouwelijke kwaliteit, en XY voor vormen met Yang, of mannelijke kwaliteit.
Wanneer deze twee zich met elkaar verbinden, geeft de een iets en ontvangt de ander dat.
Het is een actieve handeling van beiden. Daaruit komt iets voort: een ei, of een embryo, zo zegt Yin Xi. Wat hij bedoelt is dat zowel de vereniging als dat wat eruit voortkomt beide van tijdelijke aard zijn. Toch is het een groot goed omdat hierdoor niet fysieke energie zich in de wereld van de vorm kan ontwikkelen.
Maar de tijdelijke en fysieke vereniging hoort bij de, tijdelijke en fysieke natuur. Om daarin iets te bereiken zullen we moeten handelen. Handelen doen we altijd vanuit onze eigen visie, overtuigingen of verlangens.
Op de Weg tot Tao – de tijdloze Natuur – staat ieder handelen ons juist in de weg.
Yin Xi zegt dan ook:
.
Als je de Weg zoekt door middel van woorden, daden en kennis,
zal dit nergens toe leiden.
Yin Xi de Poortwachter
.
3. YOU WEI – HEBBENDE HANDELEN
Er zijn ontelbaar vele mensen met allemaal een eigen karakter. Maar we hebben met elkaar gemeen dat we op onszelf zijn gericht. Daaruit komt een handelen voort dat in het Taoïsme: ‘You Wei’ wordt genoemd. Dit betekent letterlijk: ‘hebbende handelen’.
Dat houdt in dat we handelen vanuit eigenbelang, of uit het belang van de soort, familie of groep waarmee we ons identificeren. We herkennen het omdat er ‘ik’, (of ‘wij’) aan voorafgaat: ik wil, ik voel, ik denk, ik doe, etc.
You Wei hoort bij deze natuur.
Kenmerkend voor leven uit You Wei is dat er alleen iets bereikt kan worden door doelgericht handelen. Van daaruit is in deze wereld veel bereikt, zowel in positieve als in negatieve zin. Er komen mooie dingen uit voort – zoals iets doen vanuit liefde voor mens, natuur, schoonheid of wetenschap – maar ook lelijke– zoals moord, kwaadaardigheid en oorlog. De mens is tot beide in staat.
Leven vanuit You Wei is gebaseerd op begeerte. Omdat niets in deze wereld van blijvende aard is, worden onze verlangens nooit blijvend bevredigd. Dit leidt tot de behoefte aan almaar méér. Dit geldt voor zowel materiële dingen als voor het spirituele.
Zo kan het zijn dat wie van Tao hoort, meent dat dit iets is dat gelijkgesteld kan worden aan de bekende tienduizend dingen en dat Tao dan ook op dezelfde manier ‘bereikt’ kan worden: door veel te doen.
Yin Xi waarschuwt hiervoor in duidelijke taal:
.
Ze wenden voor om bekwaam te zijn
in het stil en onbeweeglijk zijn,
maar ze bootsen het na
en zijn juist voortdurend in actie.
Yin Xi de Poortwachter
.4. VERWARRING
Van oudsher kregen de leerlingen op de Weg zowel leiding als begeleiding van degenen die hen voor gingen. Als eerste leerden zij dat de Weg begint met stil zijn. Vandaaruit volgt het onbeweeglijk zijn. Door niet te bewegen wordt het patroon van You Wei stilgezet en wordt de leerling ontvankelijk voor de krachtdie van het Mysterie uitgaat: dit is het begin van een leven vanuit Wu Wei.
In onze maatschappij worden we zelf verantwoordelijk gehouden voor ons persoonlijk leven. Dan kan gedacht worden dat dit ook geldt voor het gaan van de Weg; we doen het dan ook wel even zelf. Daarbij staan ons tegenwoordig diverse Taoïstische geschriften ter beschikking. Daarin staat te lezen dat we alleen tot Tao kunnen komen door Wu Wei, door een levenshouding van niet-doen. Dat houdt in dat we mee moeten gaan met de stroom en niet overal op moeten reageren. Dit kan verwarring wekken: komen we dan vanzelf tot Tao, alleen maar door bewust niets te doen? Maar is dat eigenlijk niet ook een vorm van doen? Van You Wei dus?
Het is ook mogelijk dat de beginnende leerling op de Weg begrijpt dat hij minder moet worden en vervolgens zijn uiterste best gaat doen om dit te bereiken. Alleen doet hij dit onbewust vanuit You Wei, hij kan immers (nog) niet anders. Maar om You Wei los te laten en tot Wu wei te komen, heeft de leerling eerst ‘stilt te staan’.
Daarbij is het verwarrend dat hij in zichzelf een hunkering voelt naar ‘iets’ dat ‘heel’ is doordat het niet in zijn tegendeel verkeert; of een verlangen naar liefde en vrede die blijvend zijn bijvoorbeeld; of de wens voelt naar een ultieme vereniging met het Ene.
Maar deze verlangens komen voort uit de eenheid zoals die in de ‘Voorafgaande Hemel’ is. )zie blog 33). Deze Hemel schemert dwars door onze fysieke natuur heen.
De leerling op de Weg wordt hier ontvankelijk voor. Maar wanneer hij het onderscheid tissen deze twee werelden niet kan maken, kan het zijn dat hij door deze verlangens in verwarring komt en vervolgens tot actie overgaat. Het is dan zelfs mogelijk dat hij zich met deze verlangens gaat identificeren. Dan kan zich een levenshouding ontwikkelen die een imitatie is van Wu Wei. Of in het uiterste geval kan zelfs de illusie ontstaan dat de Nieuwe Mens in hem al geboren is.
Yin Xi waarschuwt hiervoor in taal die niets aan duidelijkheid te wensen overlaat:
.
De persoon is trots,
en beweert Tao en de onsterfelijkheid bereikt te hebben.
Yin Xi de Poortwachter
.
5. WU WEI
Wanneer er in het Taoïsme over Tao wordt gesproken, gebeurt dit altijd in termen die een afwezigheid van iets aangeven. Hiervoor wordt het karakter無 wú gebruikt. Dit heeft de betekenis van: niet-iets of …-loos. Tao is naam-loos, ego-loos en partij-loos, maar ook grenzen-loos, vorm-loos en tijd-loos.
De meest duidelijke term om Tao mee aan te duiden is 無 wú; niet-iets.
Het is een groot mysterie dat doordat Tao niet-doet – Wu Wei – niets ongedaan blijft. Het is een hele opgave om niet te proberen dit met ons verstand te begrijpen, maar ons eenvoudig -vanuit innerlijke spontaniteit – ‘op Weg’ te begeven. Dit houdt in dat we een intens en diepgaand proces van transformaties gaan doormaken.
Leven vanuit Wu Wei houdt in dat we afleren te handelen vanuit eigenbelang, maar in plaats daarvan ‘handelen met het oog op Tao’. Dat is ook de oude betekenis van Wu Wei.
De paradox is dat we dan handelen zonder begeren om iets te bereiken.
Yin Xi zegt hierover:
.
Hoe kunnen we dan leven in overeenstemming met Tao?
Wanneer de geest leeg is aan alle ideeën
is men in overeenstemming met Tao.
Yin Xi de Poortwachter
.
Zoals altijd aan het eind van een blog een Taoïstische afbeelding die het thema van de blog op een andere wijze belicht.
.
.
Op deze foto zien we een paviljoen. Het maakt deel uit van de Witte Wolken Tempel te Beijing. Dit Tempelcomplex is van grote betekenis binnen het Taoïsme. Het bestaat uit drie grote Tempels, met daartussenin pleinen met veel groen, en aan weerszijden staan kleinere Tempels.
Aan het eind van het complex bevindt zich een onopvallende doorgang. Deze komt uit in een laan met wat bomen, stenen en een muur. In het midden van de muur is een opening. Deze geeft toegang tot een groot plein met in het midden tegen een muur een paviljoen. Op de achterwand ervan is een grote muurschildering. Deze symboliseert het proces van Innerlijke Alchemie.
Het paviljoen is een inwijdingingsplatform.
.
.
Links onderaan de muurschildering zien we de beginnende leerling in Tao. Menend dat hij Tao alleen kan bereiken door zich volledig in te zetten gaat in vurige galop op Weg.
Voor hem staat een Wijze mens die hem tegenhoudt. Want Tao kan niet bereikt worden vanuit You Wei.
In ieder mens is een oer-oud wijs bewustzijn. Dit maant de leerling in deze fase om zich in te tomen. We zien dit aan de rand van de schildering afgebeeld als een klein mensje dat stevig aan de teugels van de begeerte trekt.
De verlangens van de beginnende leerling zijn weliswaar legitiem, maar ze zullen gezuiverd moeten worden. De waterstroom die langs de Weg stroomt symboliseert dit. Links achter de Wijze zien we nog meer water. Op de schildering maakt dit deel uit van een grote zee, symbool voor Tao Maar daar kan de leerling niet zomaar op afstormen; hij zou erin verdrinken.
One Reply to “35. VERWARRING”