.
.
Dingen worden uit aarde geboren en veranderen weer in aarde.
Dingen worden geboren uit ideeën en veranderen uiteindelijk weer in ideeën.
Gedachten en ideeën zijn veranderlijk, maar het Hart verandert niet.
Gedachten en ideeën worden uit de slaap gewekt, maar het Hart slaapt nooit.
Het is alleen mijn egoïstische hart dat het onveranderlijke Hart wil nabootsen.
Het vuil, het stof en de sintels uit het verleden komen dichterbij.
Door je betrokkenheid komen ze plotseling omhoog.
Door je verantwoordelijkheid te nemen doven ze uit.
En in mijn Hart blijft het grote, tijdloze bestaan.
Guan Yin Xi; (Poortwachter Yin Xi).
.
INLEIDING
In de vorige blog werd ingegaan op het mysterie wu wei 無為. Daar zagen we dat wu wei de onophoudelijke werkzaamheid is van het onsterfelijke principe in ons hart. Maar wu wei slaat ook op ons mensen. Dat wordt uitgedrukt in de oeroude betekenis van de karakters wu en wei.
Lang geleden beeldde het karakter wu een groep mensen uit die in een dichtbegroeid bos een open plek vrijhakken zodat er licht in kan schijnen.
Het karakter wei betekende toentertijd: ‘met het oog op’, of: ter wille van’.
Licht als symbool, verwijst naar Tao. De open plek wordt dan ook vrijgemaakt ‘met het oog op Tao’. Deze betekenis is van groot belang omdat een mens van nature handelt met het oog op zijn eigenbelang.
In deze blog wordt het beeld van het bos verder uitgewerkt waarbij het hierboven geciteerde gedicht van Poortwachter Yin Xi als leidraad wordt genomen.
.
Dingen worden uit aarde geboren en veranderen weer in aarde.
Dingen worden geboren uit ideeën en veranderen uiteindelijk weer in ideeën.
.
HHET BOST BOSHET BOS
HET BOS
We kunnen een dichtbegroeid bos zien als metafoor voor onszelf. In de loop van vele levens zijn er steeds meer bomen bijgekomen. Aan het eind van ieder leven sterven de bladeren af en maken de grond vruchtbaar voor een nieuwe levens impuls.
Laten we de huidige bewoner van het bos ‘de leerling-wijze’ noemen. Hij staat aan het begin van een proces waarin hij zich bewust wordt dat de tijdelijke wereld omsloten wordt door een tijdloos mysterie.
In het donkere bos schemert vaag het alomtegenwoordig licht en dat trekt hem aan. Hij komt op het idee omhoog te klimmen. Daar haalt hij ruimer adem, zijn hart opent zich en hij voelt zich vrij. Maar een mens is niet gemaakt om hoog in de ijle lucht te leven en na verloop van tijd daalt hij dan ook weer af naar de donkere, vochtige aarde.
.
Gedachten en ideeën zijn veranderlijk, maar het Hart verandert niet.
Gedachten en ideeën worden uit de slaap gewekt, maar het Hart slaapt nooit.
.
YIN – YONG – YANG
In deze regels beschrijft Yin Xi het mysterie van onze wereld: al het veranderlijke heeft een onveranderlijke kern.
Alles in deze wereld is veranderlijk, behalve het veranderlijke principe zelf. Aan alles in deze wereld zitten altijd twee kanten. Deze komen voort uit de dynamiek tussen Yin en Yang: wanneer de een toeneemt, neemt de ander tegelijkertijd af. Yin en Yang staan echter niet op zichzelf, maar zijn twee uitdrukkingen van de éne levensenergie die Qi genoemd wordt.
Met ‘Hart’ verwijst Yin Xi naar het mysterie van het onveranderlijk principe dat in alles ‘in het midden’ is. Een onveranderlijk midden wordt in het Chinees ‘Yong’ genoemd. Uit Yong komen het beweeglijke Yin en Yang voort. Ze vormen een drie-eenheid. Dit wordt symbolisch weergegeven in onderstaande afbeelding:
De dynamiek tussen Yin en Yang voltrekt zich in fasen. Zoals bijvoorbeeld in een etmaal tussen dag en nacht diverse overgangen liggen.
De wisselwerking tussen Yin en Yang met Yong in het midden, werkt transformerend.
In de Chinese wijsheid wordt gezegd dat ieder lichaam dat een herhaalde en langdurige cyclische beweging doormaakt, zichzelf zuivert en veredelt. [1] In de natuur vindt dit proces automatisch plaats, maar wat de mens betreft is hierbij zijn medewerking nodig. Dit kan echter tot vergissingen leiden. Welke dat zijn maakt Yin Xi duidelijk in de volgende regel van zijn gedicht:
[1] Kristofer Schipper: Tao, de levende religie van China, p. 59.
.
Het is enkel mijn egoïstische hart dat dit (het onveranderlijke Hart) wil nabootsen.
.
VERGISSING
Wanneer de leerling-wijze zich op het onveranderlijk midden richt, en met geen enkele bijbedoeling in het wu wei staat, ontstaat in hem of haar een kleine, open ruimte. Alles komt hierdoor in een totaal ander licht te staan. Het lijkt alsof er geen tegengestelden meer zijn en de leerling-wijze ervaart een intens gevoel van bevrijding of van thuiskomen. Maar, hoe verheffend dit ook is, toch kan de vergissing gemaakt worden dat zijn persoon het doel is. Maar dat is onmogelijk omdat wij van tijdelijke aard zijn.
Uit deze vergissing komt de vaak voort dat de leerling-wijze er alles aan wil doen om deze gelukzalige toestand te behouden. Maar wanneer hij dit probeert is het onbaatzuchtige wu wei verlaten en heeft plaatsgemaakt voor het vertrouwde you wei, het ‘hebbende handelen’ en daarin staat zijn persoon centraal.
Deze is gewend dat er een inspanning geleverd moet worden om iets te bereiken. Dat lukt alleen vanuit een sterke wil. Maar in verband met wu wei is het juist het menselijk willen dat een ‘bereiken’ in de Weg staat, want de wil komt voort uit onze persoon en is gericht op de tijdelijke wereld.
Het is juist andersom: Tao doet-niet en hierdoor blijft niets ongedaan, zo zegt Lao Zi in vers 37 van de Daodejing.
De leerling-wijze leert om zich hieraan over te geven. Dit is hem tot grote steun bij de volgende fase op zijn Weg: de confrontatie met zichzelf.
.
Het vuil, het stof en de sintels uit het verleden komen dichterbij.
Door je betrokkenheid komen ze plotseling omhoog.
.
REINIGING
Wanneer de leerling-wijze een open ruimte in het bos heeft vrijgemaakt schijnt het Licht op alles in hemzelf dat letterlijk in ‘De Weg’ staat. Dat zijn in de eerste plaats het onder ogen zien van algemene, fundamenteel menselijke eigenschappen: egocentrisme, nooit genoeg hebben, overal onderscheid tussen maken, of het najagen van vele begeerten. Deze kenmerken zijn ons aangeboren en houden de Poort tot het mysterie gesloten. Daarom kunnen ze dan ook niet door onze persoon bestreden worden, want dat zouden we doen vanuit dezelfde eigenschappen die de oorzaak zijn van ons zo-zijn.
De leerling-wijze wordt geconfronteerd met het gegeven dat hij uit zichzelf niets kan. Wij als persoon zijn het niet die het proces voltrekken, maar de kracht die van Tao uitgaat. In vers 48 van de Daodejing wordt dit kernachtig omschreven:
Wanneer niet-doen wordt gedaan, blijft niets ongedaan.
Wat een mens wel kan is meewerken aan een proces van innerlijke reiniging. Daarbij is het van belang of hij bereid is om alles onder ogen te zien dat de Weg blokkeert, maar zonder dit op te willen lossen op basis van zijn persoonlijke ideeën en voorkeuren.
De vraag is of de leerling-wijze bereid is om volledig leeg te worden t.a.v. zijn gehechtheden. Durft hij het aan om volledig te vertrouwen op het Licht?
Een grote plas water kan geen mens opdweilen, maar door de warmte van het zonlicht verdampt het en transformeert in heilzame, witte wolken.
.
Door je verantwoordelijkheid te nemen doven ze uit.
.
DE DUBBELE KOERS VOLGEN
Innerlijk werk is altijd verbonden met het dagelijks leven. Daar ontmoet de leerling-wijze – net als ieder mens – problemen die hijzelf op zal moeten lossen omdat ze bij zijn persoon horen. Maar hij staat er nu anders in. Hij neemt als het ware een dubbele houding aan: zijn persoon wordt geraakt door wat hij meemaakt en daar heeft hij aandacht aan te besteden. Maar tegelijkertijd is hij zich bewust dat het onsterfelijk principe in zijn hart geen deel uitmaakt van alles wat hem beweegt en volkomen stil blijft.
Dit maakt een ander mens van hem.
De problemen van deze wereld moeten gewoon opgelost worden met de middelen van deze wereld. Een gebroken been groeit niet aan elkaar door wu wei, maar door het in het gips te zetten. Zijn gerichtheid op het Midden kan de genezing echter wel bevorderen. Mits dit niet zijn doel is, want dan staat hij weer gewoon in het you wei.
Het gaan van de Weg voltrekt zich op het scherp van de snede.
Maar steeds blijft de leerling-wijze vergezeld door wat Yin Xi als volgt omschrijft:
.
En in mijn Hart blijft het grote, tijdloze bestaan.
.
.
Aan het einde van iedere blog volgt steeds een Chinese afbeelding die op een andere manier iets zegt over het onderwerp van de blog.
Deze afbeelding slaat op de oude betekenis van het Chinese karakter voor ‘Verlichting’.
We zien onderaan een leerling die druk bezig is met het bestuderen van de dingen van deze wereld.
Bovenin zien we een meester die met gekruiste armen de duisternis probeert te doorbreken die over de geest van de leerling ligt, opdat deze open zal staan voor het alomtegenwoordig licht dat de meester omringt.
Een meester kunnen we zien als symbool voor de tijdloze kracht die van Tao uitgaat.
De betekenis van Chinese karakters is soms in de loop der eeuwen veranderd. De moderne betekenis van dit karakter betekent niet meer ‘verlichting’, maar gewoon ‘studeren’.
REACTIES:
J.T.: Mooie, heldere inspiratievolle info!
R,P.: Prachtig !
T.L.: Dank voor de heldere uitleg en de prachtige illustraties !
A.J.: Wat prachtig weer geschreven !
E.T.: Wat een prachtig gedicht! Dit blog verheldert het vorige. Het beeld van het bos is oz sprekend. Met veel interesse en plezier gelezen!
A.B.: Mooie omschrijving van wat niet in woorden gevat kan worden! Mooie afbeelding van de Verlichte !
P.A.: MOOI ! ! ! !
J.R.: Je haalt de tijd in door hem STIL te laten staan !
T.R.: het onderscheid van you wei en wu wei in het eigen zelf ervaren is een grote zegen !
W.G.: Dank voor een prachtige blog. zo het kenbaar en helder verwoord en zo actueel !
6 Replies to “38. DE DUBBELE KOERS VOLGEN”