TERUGKEER IS DE BEWEGING VAN TAO
Terugkeer is de dynamiek van Tao
Zwak zijn is de werking van Tao
Alle dingen in de wereld komen van het ‘iets’.
Maar het iets is geboren uit het ‘niets’.
Daodejing vers 40

De blog ‘TAO 1’ eindigde met een gedeelte uit het eerste vers van de Daodejing. Daarin is te lezen dat alleen degene die voortdurend zonder begeerte is, het verborgen mysterie van Tao kan schouwen.
Dit kan vragen bij ons oproepen, zoals bijvoorbeeld:
Is het wel mogelijk om naar Tao te verlangen? hoe weten we of dat dan ook niet gewoon een vorm van begeerte is? Bestaat er wel een mens die in staat is om voortdurend zonder begeerten te zijn?
Dit zijn geen eenvoudige vragen, en vanuit ons gewone bewustzijn komen we er dan ook niet uit.
Wij leven in een universum waarin alles twee kanten heeft: een plus- en een minkant; de dualiteit genaamd. Maar dit is niet de enige werkelijkheid. Ons universum maakt deel uit van een oneindig groot veld van zijn, of eigenlijk: van niet-zijn.
In de laatste twee regels van vers 40 van de Daodejing wordt dit kernachtig onder woorden gebracht:
Alle dingen in de wereld komen van het iets. Maar het iets is geboren uit het ‘niets’.

In het ‘niets’ bestaan geen polariteiten, daarin is volkomen eenheid. Het paradoxale is dat onze duale wereld van tijd en ruimte volkomen ingebed ligt in het Ene. Zij maakt er deel van uit, al is het slechts een klein deel.

We zouden dit kunnen vergelijken met ons gezichtsvermogen. Onze ogen nemen slechts een minuscuul deel waar van het gehele elektromagnetisch spectrum.
Dit spectrum is maar liefst zo’n tien biljoen keer groter dan ons zichtbare licht. Dit is zo immens groot dat we ons er amper iets bij voor kunnen stellen. Zo ligt onze minuscule wereld van ‘zijn’ in het onnoembare, in Tao. Tao, de onkenbare grondslag van al het bestaande, alomtegenwoordig en altijdtegenwoordig. De ultieme eenheid is dan ook volkomen verbonden met de dualiteit.

Toch ervaren de meeste mensen onze duale wereld als de enige werkelijkheid. Dit komt doordat wij er deel van uitmaken. Heel ons zijn: ons denken, voelen, handelen en bewustzijn is duaal. Dit heeft tot gevolg dat wij bewust, maar vooral ook onbewust, voortdurend onderscheid maken tussen onszelf en alles buiten onszelf.
We zien ‘dit hier’ als iets heel anders dan ‘dat dáár’.Dat komt weer voort uit onze basishouding: deze is op onszelf, ons zelfbehoud en op ons eigenbelang gericht. Daaronder wordt ook verstaan het belang van onze familie, de groep, of het land waarvan we deel uitmaken. Vanuit deze houding handelen we. Lao Zi noemt dit: ‘you wei’ wat letterlijk betekent ‘hebbende handelen’, ofwel: handelen vanuit bestaansdrang.
有yǒu: hebben, bezitten, zijn, bestaan,
為 wéi: handelen, maken; betrachten.

Albert Einstein merkte hierover eens het volgende op:
‘Een mens is een deel van het geheel dat wij universum noemen: een deel dat begrensd is door tijd en ruimte. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets dat is gescheiden van de rest, een soort optische illusie van zijn bewustzijn. Die illusie is een soort gevangenis voor ons. Wij zijn gevangen in de beperkingen van onze persoonlijke verlangens en genegenheden voor een paar mensen die ons het meest nabij zijn. Onze taak moet zijn: ons van deze gevangenis te bevrijden’.

De dynamiek van onze duale wereld kenmerkt zich door vooruitgaan. De dingen ontwikkelen zich vanuit het niets tot tienduizend ietsen met een heel eigen karakter. Deze ontwikkeling voltrekt zich binnen heel lange tijdsperioden. Maar omdat alle ontwikkelingen duaal van aard zijn bereikt hun groei een absoluut hoogtepunt en slaat daarna om in zijn tegendeel. De ons vertrouwde wereld lijkt voor even stil te staan. Daarna kantelt zij.
Dit zijn cruciale punten in ons leven. Aanvankelijk voelen we ons ontredderd en teleurgesteld. Maar doordat het vertrouwde weg is gevallen ontstaat ook ruimte in ons bewustzijn. Dan kan het gebeuren dat daarin een openheid ontstaat voor de grote eenheid waarin onze wereld is opgenomen. Deze wereld van het Ene heeft een geheel andere dynamiek dan onze wereld. Lao Zi zegt hierover in vers 40 het volgende:
Terugkeer is de dynamiek van Tao

De ‘tienduizend dingen’ zijn niet alleen voortgekomen uit het niets, maar zij dragen daarvan ook de ‘sporen’ in zich mee, zoals een waterdruppel niet minder nat is dan de bron waar zij uit voortkwam. Symbolisch gezien dragen we zo’n druppel met ons mee in de kern van ons wezen: in ons hart.
Tao wordt vaak vergeleken met water. Omdat ‘terugkeer de beweging is van Tao’, geldt dit ook voor de waterdruppels die van Tao afspatten. Deze ‘roepen’ ons als het ware, ‘als een grote stem zonder geluid’ (Daodejing 41). Wanneer we diep van binnen stil zijn, ‘horen’ we die stem. De kracht die ervan uitgaat wekt in ons de behoefte om in deze terugkerende dynamiek mee te bewegen. We noemen dit bij gebrek aan woorden vaak: verlangen.
Maar dit ‘verlangen’ is iets heel anders dan de ons bekende begeerten. Deze staan in de dynamiek van you wei, van het ‘hebbende handelen’. Het kenmerk daarvan is dat we er nooit genoeg van hebben. Wanneer de ene begeerte vervuld is, richt het verlangen zich al op een volgende. Dan worden onze begeerten tot een web waarin we onszelf gevangen zetten, vaak zonder ons daarvan bewust te zijn. Om onszelf daaruit te bevrijden hebben is iets nodig waar we minder mee vertrouwd zijn.


Het begint met ons bewust worden van de open ruimte in ons centrum; van daaruit leren luisteren naar de ‘stem zonder geluid’; en tenslotte om van daaruit te leren handelen.
Vanuit ontvankelijkheid voor de dynamiek van deze wereld komt doen uit eigenbelang voort: you wei. Dit houdt in: méér worden, vooruitgaan. Vanuit openheid voor de dynamiek van Tao komt egoloos handelen voort: wu wei. Dit houdt in: mínder worden, terugkeer.
Wu wei is geen manier van leven waartoe we kunnen besluiten op basis van you wei. Wu wei komt spontaan voort vanuit de eenheid die zich in de openheid van ons hart manifesteert.

Het enige dat wij hebben te doen is paradoxaal genoeg niet-doen. Dit houdt in: handelen zonder eigenbelang. Dit gaat niet zomaar van de ene dag op de andere. Het is een proces dat ons hele leven duurt. Maar het proces zelf is als een belofte die zichzelf langzaam maar zeker inlost. Vanuit wu wei wordt uiteindelijk een mens ‘geboren’ die, zoals Daodejing 1 zegt: voortdurend zonder begeerten het mysterie schouwt.

2 Replies to “TAO ( 2 )”